نحوه آماده سازی پوست برای لایه برداری
برای دست یابی به بهترین نتیجه، آماده سازی پوست برای لایه برداری به عنوان قدم اول نقش مهمی بازی می کند . دراین مبحث شرایط مختلفی که درآماده سازی اولیه پوست برای لایه برداری نقش بازی می کند را بررسی می کنیم . آماده سازی پوست میتواندچندین هفته پیش ازاقدام به لایه برداری صورت گیرد . حتی درزمان انجام لایه برداری درصورتی که ازپیش اماده سازی شده باشد نتیجه فوری اولیه واکنش یکنواخت تر و بهتر پوست خواهد بود همچنین عوارض جانبی همانند هایپوپیگمنتاسیون ، هیپرپیگمنتاسیون ، بازسازی تاخیری اپیتلیال ( Delayed Re Epithelializtion) واریتم ماندگار نیزبه حداقل میرسد . درنهایت اینکه نایل شدن به نتیجه دلخواه پس از لایه برداری بسیارسریعتر اتفاق میافتد .
آماده سازی پوست به دوفازتقسیم میشود : فاز اول شامل بکارگیری موتد لایه بردارضعیف تر روزها تا هفته ها پیش از قبل ازانجام لایه برداری اصلی است و چندین هدف را دنبال میکند :
1. کاهش ضخامت لایه اپیدرم به عنوان سدنفوذی پوست
2. افزایش ضریب نفوذیکپارچه ماده لایه برداربه داخل پوست
3. تسریع زمان بهبودی پوست پس ازلایه برداری اصلی
4. کاهش میزان عوارض پس لایه برداری که مهمترین آنهاهیپرپیگمنتاسیون بدنبال التهاب میباشد (PIH)
فازدوم بلافاصله قبل از انجام لایه برداری بکارگرفته میشود وشامل چربی زدایی وپاک کردن پوست ازعوامل خارجی است ودرمواردی بانظرپزشک معالج میتوان ازترکیبات بیحسی موضعی برای راحتی بیمارواحساس دردکمتر استفاده کرد .
اقدامات فازاول ودوم را با جزیییات بیشترموردبررسی قرار میدهیم . فازاول شامل فاصله زمانی دو تا چهارهفته قبل از انجام لایه برداری است که درصورتی که برنامه ریزی درست انجام دهیم و رژیم دارویی مناسب بکاربگیریم تمامی مقاصد ما ازلایه برداری بسیاربهتربرآورده میشود . دراین مرحله دوهدف اصلی ما نازک کردن لایه استراتوم کرنئوم وکاهش احتمال PIH میباشد . یکی هدف کمترملموس ولی قابل توجه ارزیابی تحمل بیمار در برابر رژیم های بکارگرفته شده برای قبل وبعدازدرمان همانند ضدآفتاب ، مرطوب کننده وسایرفرآورده های ضدچروک میباشد . رژیم هایی دارویی که پیش ازلایه برداری قابل استفاده هستند شامل اسیدلاکتیک ، سالیسیلیک اسید ، کوجیک اسید ، هیدروکینون ، ترتینویین ، رتینول ، گلیکولیک اسید و آزلاییک اسید است . درکناراین رژیم بایستی برای بیماریک ضدآفتاب باپوشش وسیع الطیف UVA/UVB با قدرت محافظت حداقل 30 قراردهیم . ازرژیم های دارویی فوق باتوجه به پرکاربرد بودن ترتینویین وگلیکولیک اسید اینها را با جزییات بیشتر بررسی میکنیم .
ترتینویین ودیگرمشتقات هم خانواده ی آن جزمحبوب ترین داروهای مصرفی قبل ازپیلینگ میباشند . دربرخی ازمطالعات حتی کارایی ترتینویین دربهبودزخمهانیزبه اثبات رسیده است . استفاده از ترتینویین .%0.05 به مدت دوهفته جلوتر نتیجه چشم گیری در تسریع بهبود زخم ایجادشده پس ازلایه برداری دارد . همچنین درزمان انجام پیلینگ آثارلایه برداری باسرعت بیشتری ظاهرمیگردند . حتی استفاده ازترتینویین پس از Derm brasion نیزباعث تسریع بهبودی میشود . یکی ازرژیم های درمانی خوب برای لک ملاسما استفاده دوهفته جلوترازترتینویین و هیدروکینون وپس از لایه برداری با TCA میباشد که دراین رژیم هم ترتینویین وهم هیدروکینون برروی کاهش لک ملاسماموثرهستندولی هیدروکینون میتواند درکاهش PIH نیزموثرباشد .
ترکیب دیگر A.H.A میباشد که هم در مرحله ی پیش ازدرمان وهم درزمان لایه برداری وحتی پس از ان بکار میرود و تفاوت این مراحل باهم تنها در غلظت بکاررفته است که باافزایش غلظت آن عمق لایه های برداشته شده و شدت لایه برداری هم افزایش میابد . عموما مصرف 3-2 هفته قبل ازاین گروه ترکیبات مارابه هدف نازک کردن اپیدرم میرساند . دربیماران دچارضایعات کراتوتیک مانند اکتینیک کراتوزیس مصرف A.H.A ضخامت لایه های کراتینیزه راکاهش داده ودر نتیجه نفوذموادلایه بردارافزایش میابد . باتوجه به توانایی ضعیف گلیکولیک اسید درایجاد PIH میتوان آنرادرترکیب باسایرداروهاهمانند هیدروکینون ، هیدروکورتیزون وحتی ترتینویین درمدت 2 هفته پیش ازلایه برداری مصرف کرد ولی تسریع بهبودزخم در ترتینویین بیشتر و مقبول تر از گلیکولیک اسید است .
فازدوم شامل تمامی اقداماتی است که بلافاصله پیش ازلایه برداری بکارگرفته میشود وشامل چربی زدایی است که حتی دربرخی مواردشایدواژه ای چربی زدایی عمقی که منظوراستفاده از محلول جسنریا گلیکولیک اسید است . دراین مرحله میتوان ازترکیبات بیحسی موضعی استفاده کرد و برخی از متخصصین برای پاکسازی ازالکل یااستون یاترکیب این دوپیش ازپیلینگ استفاده میکنند . دربرخی مراکزنیزدراین مرحله کلرهگزیدین رابکارمیبرند اما به خاطرداشته باشیم باتوجه به ایجادکراتیت بدنبال مصرف کلرهگزیدین ایده خوبی برای استفاده درصورت نمیباشد . میزان موادمصرف دراین مرحله و مدت زمان ماندگاری آن برروی پوست درنتیجه بعدی و عمق نفوذداروبه پوست ویکنواختی توزیع ترکیب لایه بردارموثر است . میتوان برای ارزیابی پاسخ بیمارهرکدام ازترکیبات فوق رابرروی پوست اسکالپ تست کرد . به عنوان یک نکته مجزایادآورمیشوم که درصورت استفاده ازدستگاههایی که حرارت ایجادمیکنندهمانند دستگاههای الکترسرجیکال بهتراست برای پاکسازی وچربی زدایی پوست ازاستون استفاده نکنیم !
ترکیبات بیحسی موضعی که نماما ازخانواده caine هستندرامیشودهم قبل ازقراردادن لایه برداروهم پس ازان استفاده کرد . یکی ازترکیباتی که دربرخی از کتب بصورت تجربی به عنوان کنترل کننده موثردردشناخته شده است شامل %20 بنزوکایین ، %6 لیدوکایین ، %4 تتراکایین است . اقدام دیگربلافاصله قبل لایه برداری هیدراته کردن پوست است که میزان نفوذداروهای لایه برداررا افزایش میدهد .
درصورت استفاده ازگلیکولیک اسید%70 ومحلول جسنردیگر نیازی به مرحله پاکسازی ومصرف این قبیل ترکیبات نیست واین اسیدها خودبالقوه قدرت نفوذیکپارچه به درون بافت رادارند .
نویسنده : دکترعلی حبیبی
مدرس دوره های مراقبت پوست Skin Care